Idejh imqabbdin ma’ l-istering ħasshom ibsin wisq. Xtaq li kieku jirrilassa ftit u juri kemm jaf ikun cool biex forsi jattiralha l-attenzjoni. Għajnejh iħarsu dritti lejn it-triq ta’ quddiemu kienu mlebilba biex jagħtu daqqa t’għajn lejn il-ġenb u jaralha wiċċha. Iżda m’azzardax. Beża’ li kif idawwar ħarstu jsib għajnejn Doris f’tiegħu u jitħawwad u jitfixkel u ma jmurx jispiċċaw bla ħsieb l-emerġenza tal-Mater Dei u jżanżnuh flimkien. Insomma, lanqas ma kienet tkun idea ħażina, beda jhewden bejnu u bejn ruħu. Imma mbagħad ikun ħa timbru ta’ xi wieħed perikoluż fis-sewqan u hu ma riedx hekk. Ried juriha kemm hu tal-galbu u għalhekk, l-aħjar li jsuq bil-mod, dejjem bil-mod u jiggwadanja żewġ minuti oħra magħha. U hekk baqa’ jħares ’il quddiem. Il-mużika fuq Radio Magic kienet qed toħloq l-atmosfera adatta għal dak li kellu f’moħħu u Rafel is-sagristan kien qed jagħmel il-qalb. ...”My life is brilliant/My love is pure/I saw an angel/Of that I’m sure....You’re beautiful/you’re beautiful...” Ilmarija, qal f’qalbu. Ejja Rafel ħu x-xoqqa f’moxtha u agħmel l-ewwel pass...ejja baħnan!. Kellu jdur fi triq lejn in-naħa tax-xellug; naqqas l-ispid; xegħel l-indikatur u dawwar l-istering lejn in-naħa ta’ Doris. Hu u jdawwar l-istering, dawwar rasu wkoll u ra lil Doris. Din kienet mitlufa tħares lejn il-bukkett frisk li kienet qabdet fit-tieġ.
F’għajnejn Rafel, il-vjaġġ kien qasir wisq għax f’ħakka t’għajn kienu waslu quddiem il-bieb tad-dar tagħha. Ħares lejha, qaħqaħ tnejn u Doris ħarset lejh. Qaltlu : “Kemm huma sbieħ dawn il-fjuri hux? Issa nagħmilhom quddiem l-inkwatru tal-Madonna.” “Sewwa tagħmel Dor, tassew mara bil-għaqal u tal-ġabra int.” Weġibha bi ħlewwa liema bħalha. “Hekk taħseb Rejf?” staqsietu. Il-mod kif kienet issejjaħlu kienet tħollu. Qatt ma kien għoġbu ismu. Dejjem ħassu Maltiċizzat żżejjed. Missieru kien semmih għal nannuh u kemm-il darba kien se jmur jitla’ l-qorti biex ibiddlu. Iżda minn mindu Doris bdiet issejjaħlu bil-mod tagħha, iddeċieda li b’ismu kien għamel akkwist. “U dażgur li int mara bil-għaqal, dejjem il-knisja, torganizza laqgħat għaż-żgħażagħ...tgħin lill-kappillan fl-uffiċċju u fejn naf jien...mhux bil-għaqal trid tkun? Anzi ħa ngħidlek...jien nitħassrek dejjem għaddejja tafx. Kultant waqfa tagħmillek tajjeb...l-arja tagħmillek tajjeb.” Beda jibża’ li lsienu ġera bih iżżejjed. Forsi tinduna li qed jipprova jidħollha fin fin. “u le...jien imbagħad filgħaxija tini ktieb u tgħidx kemm nistrieħ Rejf.”
* * *
Bilqiegħda fil-karozza ta’ Rafel is-sagristan, Doris kienet medhija tħares lejn il-bukkett. Fil-verità ma kinitx taf x’se taqbad tagħmel. Bdiet tħoss li s-sagristan kien qed isuq bil-mod wisq. Donnu l-għaxqa tiegħu jieħu kollox bil-kalma bħal meta jdur bis-sasla jiġbor il-flus. Aħjar wassal lilha l-ewwel u mbagħad wassal lil Nina, dik ilsienha ma jieqaf qatt u żgur li kienet issib xi tgħidlu. Ħarset quddiemha lejn it-triq u minn taħt ħarset lejn Rafel. Kien qisu qed isuq għall-ewwel darba. B’idejh iggranfati ma’ l-istering, ix-xedaq isserrat u għajnejh imqabbżin. U mbagħad il-fatt li beda jsuq bil-mod beda jqabbadha attakk nervuż. Kienet se taħbat tħossha tiddardar u għalhekk iffukat aktar lejn il-bukkett biex ma tagħti kas ta’ xejn. Aħjar ċemplet lil Ċalì u kien jiġi għaliha hu. Iżda ftakret fil-ġlieda tbaqbaq li kellhom meta rrappurtat ix-xufier tal-linja. Dawn it-tnejn kellhom relazzjoni ta’ mħabba/mibegħda. Filli jaġixxu daqs l-aqwa ħbieb u filli jiġġieldu qishom kelb u qattus. Meta qaltlu b’li ġralhom dakinhar ta’ Marsaxlokk, qallha li hi insensittiva u qallha li ma tifhimx fil-bżonn tax-xufier Malti li jiżvoga bi kliem imżewwaq wara ġurnata mkaħħal ma’ l-istering. Tgħid Rafel ukoll iħobb iżewwaqha? Iżda ħsibijietha reġgħu marru f’Ċalì, f’meta kienet għadha fil-fjur ta’ ħajjitha u kienet iltaqgħet ma’ Ċalì f’tal-linja hi u sejra lejn il-Mellieħa; kif kien qabad magħha u kemm kienet inħallet f’dawk l-għajnejn blu minn wara n-nuċċali u l-leħja ta’ erbat ijiem li kienet tagħmlu jidher wieħed salvaġġ. Ftakret x’kienet għamlitilha ommha meta saret taf li qed titħallat ma’ nies mhux tal-qatgħa tagħhom u hi aktar sfidatha. Kemm kienu ġrew f’dik il-karozzi tal-linja se taqa’ biċċiet. Hu wara l-istering kbir u hi faċċata tiegħu, tiggustah aktar ma jagħfsilha u hu jieħu gost jaraha tiggustah waqt li hu jagħfas il-pedala tal-gass biex jara lil Doris tixxengel ‘l hawn u ‘l hemm ma’ kull dawra salvaġġa li kien idur. Perijodu li ntemm ħesrem wara li bdiet tistudja biex issir għalliema u rrealizzat kemm hu importanti d-dekor. Saret taf ukoll lil Nina u laqqgħetha mal-kappillan biex tibda tagħti sehemha fil-komunità. Imbagħad waqfet titla’ tal-linja. Iżda xorta baqgħet ħbieb ma’ Ċalì għalli jista’ jinqala’.
Tħares lejn il-bukkett, b’qalbha maqsuma, taħseb f’Ċalì, f’dak li kien u f’dak li m’għadux u tħares minn taħt lejn Rafel ma’ l-istering iggranfat. Xegħel l-indikatur, u dawwar għat-triq tagħha u f’qalbha qalet għall-erwieħ. Waqqaf eżatt quddiem il-bieb tagħha u Rafel dar iħares lejha. Ma kinitx taf x’se taqbad tgħid. “Kemm huma sbieħ dawn il-fjuri hux? Issa nagħmilhom quddiem l-inkwatru tal-Madonna.” “Sewwa tagħmel Dor, tassew mara bil-għaqal int.” Tbissmet f’qalbha u b’inkejja ħelwa qaltlu, “Hekk taħseb Rejf?” Ċaqlaq rasu ‘l hemm u ‘l hawn bi tbissima ħelwa fuq fommu. “U dażgur li int mara bil-għaqal, dejjem il-knisja, torganizza laqgħat għaż-żgħażagħ...tgħin lill-kappillan fl-uffiċċju u fejn naf x’jien...mhux bil-għaqal trid tkun? Anzi ħa ngħidlek...jien nitħassrek dejjem għaddejja tafx. Kultant waqfa tagħmillek tajjeb...l-arja tagħmillek tajjeb.” Kemm jaf xi jgħid dan Rafel! Kemm hu differenti minn Ċalì. Il-kuntrast bejn il-ħlewwa tas-sagristan mas-salvaġiżmu ta’ Ċalì beda jċaqlaqha. Iżda ma riditx tidħol f’xi basla oħra. “u le...jien imbagħad filgħaxija tini ktieb u tgħidx kemm nistrieħ Rejf.
* * *
Kien raha għall-ewwel darba l-knisja. Qatt ma kien innutaha qabel. Bħala sagristan kien jaf l-uċuħ kollha li jogħġobhom iżuru lill-Missier. Kien jaf il-postijiet favuriti tal-fidili kollha u anke l-ġurnata preferita. Kien hemm min jieħu gost jokkupa s-siġġu ta’ quddiemu biex iqiegħed il-basket jew il-ħendbeg jew anke xi berritta. Ix-xogħol tiegħu kien wieħed ta’ rutina. Xejn ġdid u dejjem l-istess. Kien sikwit jitlob lill-Ħabib tiegħu forsi jibgħatlu xi suġġett interessanti u hekk ikun jista’ jkabbar il-motivazzjoni lejn ix-xogħol. Iżda donnu ma riedx jaqlagħlu l-grazzja. Sakemm darba, jum fost l-oħrajn jisma’ xi storbju mill-bieb ta’ barra. Il-knisja kienet għadha vojta u Fredu x-xiħ kien qed jistenna biex jibda jgħid ir-rużarju minn fuq l-artal. Jgħidu waħdu fuq il-mikrofnu biex forsi tirrispondi xi xwejħa li tinzerta tasal kmieni. Iżda dakinhar ma kien għad m’hemm ħadd. U hekk kif Rafel sema’ l-istorbju ħabat se jiddejjaq u mar jimxi lejn il-bieb biex isikket u jfakkar li hemm id-dar ta’ Alla. Iżda hekk kif sab ruħu faċċata tal-bieb, jara żewġ figuri li fl-isfond tad-dawl ma setax jagħraf min huma. Żgur li kienu nisa, waħda itwal mill-oħra, waħda xagħarha qasir u l-oħra xagħarha twil u lixx. Il-mixja tat-twila kienet kunfidenti, anzi żżejjed, filwaqt li l-oħra kienet tidher aktar diskreta timxi u ssegwi lill-oħra. Kienu resqin lejn id-direzzjoni tiegħu u sakemm waslu ħdejh għajnejh kienu qagħdu sew u seta’ jara u jgawdi x-xena li kienet qed tiżvela quddiemu. “Il-kappillan hawn? Jien Nina li noqgħod bieb ma’ bieb oħt il-kappillan. Nixtiequ nkellmuh.” L-oħra qagħdet kwieta, tħares lejn Rafel u tistenna tweġiba. Rafel donnu weħel, ma jafx x’ser jaqbad jgħid. Donnu nesa li l-kappillan kien qiegħed fis-sagristija jħejji biex iqarar. “Iva iva mela...il-kappillan qiegħed fis-sagristija...tridu tiġu miegħi u neħodkom sa ħdejh.” It-tnejn imxew warajh u seta’ jħosshom isegwuh. Il-kappillan laqagħhom donnu kien qed jistenniehom. Is-sagristan tqanqal bil-kurżità u qagħad fil-bieb tas-sagristija taparsi qed inaddaf ix-xemgħat li kien hemm quddiem in-niċċa tad-Duluri. Ħares lejn id-Duluri u dak il-ħin beda jitlobha biex tibgħatlu xi anġlu mis-sema. Xi ħadd interessanti. Dejjem hekk kien jitlobha, ta’ kuljum x’ħin ikun qed inaddaf, jaqla’ u jbiddel ix-xemgħat. Il-kappillan dam jitkellem ma’ dawn iż-żewġ nisa, donnu kien qed jiftiehem xi ħaġa magħhom jew donnhom kienu qed jirrappurtawlu xi dnubiet li kienu raw iseħħu quddiem għajnejhom. Imbagħad telqu mill-bieb tas-sagristija fil-ġenb.
Minn dakinhar lil dawn iż-żewġ nisa beda jarahom kuljum. Sar jaf li jisimhom Nina u Doris. F’daqqa waħda kienet saret bidla fil-ħajja komunitarja tal-knisja għax dawn it-tnejn daħlu b’ruħhom u ġisimhom biex joffru s-servizzi voluntarji tagħhom. F’temp ta’ ġimgħa, lil Nina sar jafha kulħadd. Doris kienet aktar kwieta, aktar tal-ġabra, aktar ta’ l-affari tagħha. U darba, waqt li kien qed jillostra l-ħġieġa tan-niċċa tad-Duluri u jgħidilha kelma ġietu rivelazzjoni splożiva. Id-Duluri kienet qed tħares ’il fuq b’ħarsa muġugħa għall-aħħar u hu kien qed iħares ’il fuq lejha. Id-Duluri...Dolores...Doris. Baqa’ ċċassat bil-biċċa f’idu wieqfa mal-ħġieġa tan-niċċa. F’daqqa waħda ħass qalbu tħabbat u saqajh jirtogħdu. Id-Duluri kienet qatgħetlu xewqtu. Mill-għada filgħodu, il-ħeġġa biex iqum għax-xogħol irdupjat.
F’neqsin kwart kien jibda jiġbed il-ħabel u jdoqq għal tas-sitta. Kuljum fis-sitta neqsin ħamsa preċiż kien jaraha dieħla tlebbet ġol-knisja biex tilħaq il-post tas-soltu. Hi u dieħla kienet ittih ħarsa u hu, filwaqt li jkun tiela’ u nieżel mal-ħabel tal-qanpiena jitbissmilha u jsellmilha b’għajnejh. Dak kien l-aqwa kollazzjon spiritwali li qatt seta’ jieħu. Imbagħad kien jistenna bil-ħerqa biex joħroġ jiġbor. Hekk kif jibda jdur u jersaq lejn in-naħa tagħha jibda miexi aktar bil-mod biex ikun jista’ jgawdi l-veduta. L-ewwel minn wara, imbagħad profil mill-ġenb, iċekċkilha tnejn is-sasla biex juriha li wasal ħdejha u hi toħroġ idha u ddaħħalha bil-mod fis-sasla. Kultant hu kien taparsi jkun se jirranġa xi ħaġa fis-sasla u jolqotha bi żball u joħroġ “skużi” ħelwa u kwieta minn taħt l-ilsien. Hi titbissimlu u jagħmel il-qalb. Imbagħad jitlaq miexi jerġa’ bil-mod u jibda jimmaġina l-ħarsa ta’ Doris issegwih.
U Doris lis-sagristan kienet dratu wkoll. Kienet tarah kull filgħodu hi u dieħla l-knisja. Kienet taf li jismu Rafel u kienet tarah bħala ġuvni kwiet u tal-ġabra. Ma kellux għajnejn blu iżda l-ħarsa profonda tiegħu kienet issaħħarha. Kien iqabbadha sensazzjoni ta’ kalma kbira eżatt il-kontra ta’ Ċalì. Doris kienet torganizza laqgħat liż-żgħażagħ tar-raħal f’dar tal-knisja u Rafel kien ta’ kull darba kien joħroġ mis-sagristija biex jiftħilha u mbagħad wara biex jagħlqilha. U hekk dawn it-tnejn saru jafu lil xulxin.
* * *
Kienu għadhom qed iħarsu lejn xulxin, fil-karozza, jistennew lil xi ħadd minnhom jitkellem. Il-ħlewwa ta’ Rafel bdiet togħġob lil Doris u Rafel beda jinduna. “Trid immorru nieħdu kafè Doris?” staqsieha bil-mod. U Doris ħassitha tinħall. “Iva mela le Rejf, meta trid.” Ma ħasibx li se tkun daqshekk faċli. “Ngħaddi għalik għada wara l-quddies? Kif nagħlaq il-knisja nibqa’ ġej sparat hawn,” weġibha kollu ħeġġa, din id-darba mhux bil-mod. Doris ma qalgħetx għajnejha minn fuqu. Kienet ferħana li Rafel, jew aħjar Rejf kien se joħroġha fl-Anglia ħamra tiegħu.
Fis-sebgħa neqsin kwart u minuta Rafel kien qed jistenna wara l-bieb ta’ Doris. Reġa’ beda jħossu eċċitat u beda jipprova jikkalma lilu nnifsu. Min-naħa l-oħra Doris kienet quddiem il-mera, tara li kienet qiegħda sew, b’kollox f’postu, kollox issettjat u fwieħa li ttamat tidħollu fi mnifsejh u tħollu. Dakinhar iddeċidiet li tilbes dublett. Ħasset li hekk kien jixraq għall-okkażjoni. Ħalliet ħames minuti jgħaddu biex iġġiegħlu jistenna ftit u mbagħad fetħet il-bieb. Hekk kif raha, startja l-karozza u l-ħoss tal-magna kienet bħal donnha aktar irrejżjata mis-soltu. Daħlet fil-karozza u magħha daħlet riħa ta’ fwieħa li ġennet lil Rafel. Kienet tfuħ aktar mill-inċens li kien imdorri jxomm fil-knisja. Doris setgħet tinduna li Rafel kien ippreparat sewwa għall-ħarġa. Liebes aktar tal-lajf mis-soltu, bil-leħja mqaxxra u għajnejh ileqqu. “Għal fejn illejla Dor?” “Fejn trid Rejf ħi, ħudni fejn trid,” wieġbet Doris. Ix-xena ta’ Doris bid-dublett kienet ħawdet lis-sagristan aktar mill-fwieħa li daħlet fi mnifsejh. “Mela tlaqna għall-kafè kif wegħedtek u mbagħad naraw,” qalilha malajr malajr. Idejh reġa’ beda jħosshom jibbiesu. Ħass li Doris b’dak id-dublett kienet qed tipprovokah. Kull xħin kellu jbiddel il-gear kien jagħmel sforz biex ma jħarisx ’l isfel.
Rafel ried ikun differenti mis-soltu. Ried jieħu lil Doris f’kafetterija li żgur qatt ma marret fih. U hekk Doris u Rafel spiċċaw fil-kaffetterija tal-Mater Dei. Doris ħassitha kemxejn stramba u ratha kemxejn aktar stramba li dan is-sagristan kellu jeħodha proprju fil-kafetterija ta’ l-isptar. Iżda kif daħlu ġewwa baqgħet impressjonata. Ix-xeni li kienet rat fuq it-televixin dwar l-isptar, b’dik il-fetħa kbira kollha madum kbir u jleqq, il-gallarijiet ħodor tradizzjonali Maltin li kienu tant għal qalbha, kienu kollha vera. Setgħet tara r-rifless tagħhom fil-madum illustrat u ħadet pjaċir. Nies deħlin u ħerġin, Doris ħassitha bħal ruħ mitlufa. Iżda malajr ġiet f’tagħha hekk kif ħasset id iżżommha minn ġenbha u tmexxiha bil-ħlewwa lejn il-kafetterija li kien hemm fis-sala ta’ l-entratura tal-Mater Dei. Rafel kien gwida u kumpanija tajba.
Il-kumpanija ta’ Rafel u Doris waqfet ħesrem hekk kif raw lil Nina mar-raġel hemm. Nina tgħidx kif kienet iffissat fuq Mater Dei minkejja li Fredu fuq it-televixin ma tantx kien wera entużjażmu minħabba d-dejn. Dejjem għaddejja tgħid fuq l-istate of the art ta’ Mater Dei, u kemm hu sabiħ u kemm hu kbir u kemm hu modern u kemm hu lussuż u li lanqas riħa ta’ sptar m’għandu u li qisu l-ajruport u ma tiqafx. Waqfu ħdejhom u Nina mill-ewwel bdiet tberraq lejn id-dublett ta’ Doris. Qatt ma kienet ratha b’dublett u bdiet tissuspetta ħażin...u bdiet taħseb fid-dekor li tant jisħaqq il-kappillan. Stednithom jingħaqdu magħhom. Rafel ġab skuża u wera li xtaq joqgħod waħdu ma’ Doris. Nina kienet se taħbat iddendel il-geddum u Doris fakkritha li l-għada kienet se tgħaddi s’għandha biex ittiha l-qagħaq ta’ l-għasel li kienet għamlet u ladarba semmitilha l-ikel Nina reġgħet bdiet titbissem u qaltilhom biex imorru fis-sliema u jieħdu gost.
Wara li xorbu l-kafè u filwaqt li qagħdu jitħaddtu dwar l-attivitajiet komunitarji organizzati mill-kappillan, Rafel u Doris ma setgħux jaqilgħu għajnejhom minn fuq xulxin. Rafel jispjegalha kemm hemm qniepen fuq il-kampnar, minn fejn ġabuhom u kemm huma tqal u Doris tirrakkuntalu x’inhuma l-pjanijiet tal-laqgħat għaż-żgħażagħ. Għaddew sagħtejn u Rafel u Doris ħarġu mill-Mater Dei u reġgħu daħlu fil-karozza. “Immorru dawra?” staqsa Rafel. “Iva mela mmorru, nieħu gost indur.” Rafel startja l-Anglia u bi ftit skossi telqu ċlikki ċlikki lejn tas-Sliema. Baqa’ jsuq sakemm qabad it-triq tal-kosta f’Baħar iċ-Ċagħak. Ħin minnhom Rafel xegħel l-indikatur u dar fuq il-lemin lejn biċċa wesgħa li kienet tiġi eżatt ħdejn it-torri ta’ De Redin, faċċata tal-baħar. Il-qiegħa ma kienet lixxa xejn u l-Anglia bdiet tisforza biex tibqa’ dieħla ’l ġewwa. Fid-daqqa u l-ħin ir-rota tax-xellug weħlet ma’ ġebla kbira li kienet fin-nofs u li fid-dlam li kien hemm Rafel ma rahiex. Ħadu skoss qawwi u l-karozza waqfet zoptu. Doris inqatgħet minn ġewwa u minn fommha ħarġet għajta ta’ ħasda. Mhux tant bil-ħabta li ħadu imma bil-fatt li mad-daqqa, is-sit tagħha niżel f’daqqa lura u sabet ruħha wiċċha ’l fuq tħares lejn is-saqaf qadim ta’ l-Anglia.
Taħt qamar kwinta, ħdejn it-torri ta’ De Redin, f’Baħar iċ-Ċagħaq wieħed seta’ jara Anglia ħamra, bil-ħġieġ imtappnin u b’movimenti żgħar u żaqżiq tax-xokabsorbers li kienu jiksru s-satra tal-lejl.
F’għajnejn Rafel, il-vjaġġ kien qasir wisq għax f’ħakka t’għajn kienu waslu quddiem il-bieb tad-dar tagħha. Ħares lejha, qaħqaħ tnejn u Doris ħarset lejh. Qaltlu : “Kemm huma sbieħ dawn il-fjuri hux? Issa nagħmilhom quddiem l-inkwatru tal-Madonna.” “Sewwa tagħmel Dor, tassew mara bil-għaqal u tal-ġabra int.” Weġibha bi ħlewwa liema bħalha. “Hekk taħseb Rejf?” staqsietu. Il-mod kif kienet issejjaħlu kienet tħollu. Qatt ma kien għoġbu ismu. Dejjem ħassu Maltiċizzat żżejjed. Missieru kien semmih għal nannuh u kemm-il darba kien se jmur jitla’ l-qorti biex ibiddlu. Iżda minn mindu Doris bdiet issejjaħlu bil-mod tagħha, iddeċieda li b’ismu kien għamel akkwist. “U dażgur li int mara bil-għaqal, dejjem il-knisja, torganizza laqgħat għaż-żgħażagħ...tgħin lill-kappillan fl-uffiċċju u fejn naf jien...mhux bil-għaqal trid tkun? Anzi ħa ngħidlek...jien nitħassrek dejjem għaddejja tafx. Kultant waqfa tagħmillek tajjeb...l-arja tagħmillek tajjeb.” Beda jibża’ li lsienu ġera bih iżżejjed. Forsi tinduna li qed jipprova jidħollha fin fin. “u le...jien imbagħad filgħaxija tini ktieb u tgħidx kemm nistrieħ Rejf.”
* * *
Bilqiegħda fil-karozza ta’ Rafel is-sagristan, Doris kienet medhija tħares lejn il-bukkett. Fil-verità ma kinitx taf x’se taqbad tagħmel. Bdiet tħoss li s-sagristan kien qed isuq bil-mod wisq. Donnu l-għaxqa tiegħu jieħu kollox bil-kalma bħal meta jdur bis-sasla jiġbor il-flus. Aħjar wassal lilha l-ewwel u mbagħad wassal lil Nina, dik ilsienha ma jieqaf qatt u żgur li kienet issib xi tgħidlu. Ħarset quddiemha lejn it-triq u minn taħt ħarset lejn Rafel. Kien qisu qed isuq għall-ewwel darba. B’idejh iggranfati ma’ l-istering, ix-xedaq isserrat u għajnejh imqabbżin. U mbagħad il-fatt li beda jsuq bil-mod beda jqabbadha attakk nervuż. Kienet se taħbat tħossha tiddardar u għalhekk iffukat aktar lejn il-bukkett biex ma tagħti kas ta’ xejn. Aħjar ċemplet lil Ċalì u kien jiġi għaliha hu. Iżda ftakret fil-ġlieda tbaqbaq li kellhom meta rrappurtat ix-xufier tal-linja. Dawn it-tnejn kellhom relazzjoni ta’ mħabba/mibegħda. Filli jaġixxu daqs l-aqwa ħbieb u filli jiġġieldu qishom kelb u qattus. Meta qaltlu b’li ġralhom dakinhar ta’ Marsaxlokk, qallha li hi insensittiva u qallha li ma tifhimx fil-bżonn tax-xufier Malti li jiżvoga bi kliem imżewwaq wara ġurnata mkaħħal ma’ l-istering. Tgħid Rafel ukoll iħobb iżewwaqha? Iżda ħsibijietha reġgħu marru f’Ċalì, f’meta kienet għadha fil-fjur ta’ ħajjitha u kienet iltaqgħet ma’ Ċalì f’tal-linja hi u sejra lejn il-Mellieħa; kif kien qabad magħha u kemm kienet inħallet f’dawk l-għajnejn blu minn wara n-nuċċali u l-leħja ta’ erbat ijiem li kienet tagħmlu jidher wieħed salvaġġ. Ftakret x’kienet għamlitilha ommha meta saret taf li qed titħallat ma’ nies mhux tal-qatgħa tagħhom u hi aktar sfidatha. Kemm kienu ġrew f’dik il-karozzi tal-linja se taqa’ biċċiet. Hu wara l-istering kbir u hi faċċata tiegħu, tiggustah aktar ma jagħfsilha u hu jieħu gost jaraha tiggustah waqt li hu jagħfas il-pedala tal-gass biex jara lil Doris tixxengel ‘l hawn u ‘l hemm ma’ kull dawra salvaġġa li kien idur. Perijodu li ntemm ħesrem wara li bdiet tistudja biex issir għalliema u rrealizzat kemm hu importanti d-dekor. Saret taf ukoll lil Nina u laqqgħetha mal-kappillan biex tibda tagħti sehemha fil-komunità. Imbagħad waqfet titla’ tal-linja. Iżda xorta baqgħet ħbieb ma’ Ċalì għalli jista’ jinqala’.
Tħares lejn il-bukkett, b’qalbha maqsuma, taħseb f’Ċalì, f’dak li kien u f’dak li m’għadux u tħares minn taħt lejn Rafel ma’ l-istering iggranfat. Xegħel l-indikatur, u dawwar għat-triq tagħha u f’qalbha qalet għall-erwieħ. Waqqaf eżatt quddiem il-bieb tagħha u Rafel dar iħares lejha. Ma kinitx taf x’se taqbad tgħid. “Kemm huma sbieħ dawn il-fjuri hux? Issa nagħmilhom quddiem l-inkwatru tal-Madonna.” “Sewwa tagħmel Dor, tassew mara bil-għaqal int.” Tbissmet f’qalbha u b’inkejja ħelwa qaltlu, “Hekk taħseb Rejf?” Ċaqlaq rasu ‘l hemm u ‘l hawn bi tbissima ħelwa fuq fommu. “U dażgur li int mara bil-għaqal, dejjem il-knisja, torganizza laqgħat għaż-żgħażagħ...tgħin lill-kappillan fl-uffiċċju u fejn naf x’jien...mhux bil-għaqal trid tkun? Anzi ħa ngħidlek...jien nitħassrek dejjem għaddejja tafx. Kultant waqfa tagħmillek tajjeb...l-arja tagħmillek tajjeb.” Kemm jaf xi jgħid dan Rafel! Kemm hu differenti minn Ċalì. Il-kuntrast bejn il-ħlewwa tas-sagristan mas-salvaġiżmu ta’ Ċalì beda jċaqlaqha. Iżda ma riditx tidħol f’xi basla oħra. “u le...jien imbagħad filgħaxija tini ktieb u tgħidx kemm nistrieħ Rejf.
* * *
Kien raha għall-ewwel darba l-knisja. Qatt ma kien innutaha qabel. Bħala sagristan kien jaf l-uċuħ kollha li jogħġobhom iżuru lill-Missier. Kien jaf il-postijiet favuriti tal-fidili kollha u anke l-ġurnata preferita. Kien hemm min jieħu gost jokkupa s-siġġu ta’ quddiemu biex iqiegħed il-basket jew il-ħendbeg jew anke xi berritta. Ix-xogħol tiegħu kien wieħed ta’ rutina. Xejn ġdid u dejjem l-istess. Kien sikwit jitlob lill-Ħabib tiegħu forsi jibgħatlu xi suġġett interessanti u hekk ikun jista’ jkabbar il-motivazzjoni lejn ix-xogħol. Iżda donnu ma riedx jaqlagħlu l-grazzja. Sakemm darba, jum fost l-oħrajn jisma’ xi storbju mill-bieb ta’ barra. Il-knisja kienet għadha vojta u Fredu x-xiħ kien qed jistenna biex jibda jgħid ir-rużarju minn fuq l-artal. Jgħidu waħdu fuq il-mikrofnu biex forsi tirrispondi xi xwejħa li tinzerta tasal kmieni. Iżda dakinhar ma kien għad m’hemm ħadd. U hekk kif Rafel sema’ l-istorbju ħabat se jiddejjaq u mar jimxi lejn il-bieb biex isikket u jfakkar li hemm id-dar ta’ Alla. Iżda hekk kif sab ruħu faċċata tal-bieb, jara żewġ figuri li fl-isfond tad-dawl ma setax jagħraf min huma. Żgur li kienu nisa, waħda itwal mill-oħra, waħda xagħarha qasir u l-oħra xagħarha twil u lixx. Il-mixja tat-twila kienet kunfidenti, anzi żżejjed, filwaqt li l-oħra kienet tidher aktar diskreta timxi u ssegwi lill-oħra. Kienu resqin lejn id-direzzjoni tiegħu u sakemm waslu ħdejh għajnejh kienu qagħdu sew u seta’ jara u jgawdi x-xena li kienet qed tiżvela quddiemu. “Il-kappillan hawn? Jien Nina li noqgħod bieb ma’ bieb oħt il-kappillan. Nixtiequ nkellmuh.” L-oħra qagħdet kwieta, tħares lejn Rafel u tistenna tweġiba. Rafel donnu weħel, ma jafx x’ser jaqbad jgħid. Donnu nesa li l-kappillan kien qiegħed fis-sagristija jħejji biex iqarar. “Iva iva mela...il-kappillan qiegħed fis-sagristija...tridu tiġu miegħi u neħodkom sa ħdejh.” It-tnejn imxew warajh u seta’ jħosshom isegwuh. Il-kappillan laqagħhom donnu kien qed jistenniehom. Is-sagristan tqanqal bil-kurżità u qagħad fil-bieb tas-sagristija taparsi qed inaddaf ix-xemgħat li kien hemm quddiem in-niċċa tad-Duluri. Ħares lejn id-Duluri u dak il-ħin beda jitlobha biex tibgħatlu xi anġlu mis-sema. Xi ħadd interessanti. Dejjem hekk kien jitlobha, ta’ kuljum x’ħin ikun qed inaddaf, jaqla’ u jbiddel ix-xemgħat. Il-kappillan dam jitkellem ma’ dawn iż-żewġ nisa, donnu kien qed jiftiehem xi ħaġa magħhom jew donnhom kienu qed jirrappurtawlu xi dnubiet li kienu raw iseħħu quddiem għajnejhom. Imbagħad telqu mill-bieb tas-sagristija fil-ġenb.
Minn dakinhar lil dawn iż-żewġ nisa beda jarahom kuljum. Sar jaf li jisimhom Nina u Doris. F’daqqa waħda kienet saret bidla fil-ħajja komunitarja tal-knisja għax dawn it-tnejn daħlu b’ruħhom u ġisimhom biex joffru s-servizzi voluntarji tagħhom. F’temp ta’ ġimgħa, lil Nina sar jafha kulħadd. Doris kienet aktar kwieta, aktar tal-ġabra, aktar ta’ l-affari tagħha. U darba, waqt li kien qed jillostra l-ħġieġa tan-niċċa tad-Duluri u jgħidilha kelma ġietu rivelazzjoni splożiva. Id-Duluri kienet qed tħares ’il fuq b’ħarsa muġugħa għall-aħħar u hu kien qed iħares ’il fuq lejha. Id-Duluri...Dolores...Doris. Baqa’ ċċassat bil-biċċa f’idu wieqfa mal-ħġieġa tan-niċċa. F’daqqa waħda ħass qalbu tħabbat u saqajh jirtogħdu. Id-Duluri kienet qatgħetlu xewqtu. Mill-għada filgħodu, il-ħeġġa biex iqum għax-xogħol irdupjat.
F’neqsin kwart kien jibda jiġbed il-ħabel u jdoqq għal tas-sitta. Kuljum fis-sitta neqsin ħamsa preċiż kien jaraha dieħla tlebbet ġol-knisja biex tilħaq il-post tas-soltu. Hi u dieħla kienet ittih ħarsa u hu, filwaqt li jkun tiela’ u nieżel mal-ħabel tal-qanpiena jitbissmilha u jsellmilha b’għajnejh. Dak kien l-aqwa kollazzjon spiritwali li qatt seta’ jieħu. Imbagħad kien jistenna bil-ħerqa biex joħroġ jiġbor. Hekk kif jibda jdur u jersaq lejn in-naħa tagħha jibda miexi aktar bil-mod biex ikun jista’ jgawdi l-veduta. L-ewwel minn wara, imbagħad profil mill-ġenb, iċekċkilha tnejn is-sasla biex juriha li wasal ħdejha u hi toħroġ idha u ddaħħalha bil-mod fis-sasla. Kultant hu kien taparsi jkun se jirranġa xi ħaġa fis-sasla u jolqotha bi żball u joħroġ “skużi” ħelwa u kwieta minn taħt l-ilsien. Hi titbissimlu u jagħmel il-qalb. Imbagħad jitlaq miexi jerġa’ bil-mod u jibda jimmaġina l-ħarsa ta’ Doris issegwih.
U Doris lis-sagristan kienet dratu wkoll. Kienet tarah kull filgħodu hi u dieħla l-knisja. Kienet taf li jismu Rafel u kienet tarah bħala ġuvni kwiet u tal-ġabra. Ma kellux għajnejn blu iżda l-ħarsa profonda tiegħu kienet issaħħarha. Kien iqabbadha sensazzjoni ta’ kalma kbira eżatt il-kontra ta’ Ċalì. Doris kienet torganizza laqgħat liż-żgħażagħ tar-raħal f’dar tal-knisja u Rafel kien ta’ kull darba kien joħroġ mis-sagristija biex jiftħilha u mbagħad wara biex jagħlqilha. U hekk dawn it-tnejn saru jafu lil xulxin.
* * *
Kienu għadhom qed iħarsu lejn xulxin, fil-karozza, jistennew lil xi ħadd minnhom jitkellem. Il-ħlewwa ta’ Rafel bdiet togħġob lil Doris u Rafel beda jinduna. “Trid immorru nieħdu kafè Doris?” staqsieha bil-mod. U Doris ħassitha tinħall. “Iva mela le Rejf, meta trid.” Ma ħasibx li se tkun daqshekk faċli. “Ngħaddi għalik għada wara l-quddies? Kif nagħlaq il-knisja nibqa’ ġej sparat hawn,” weġibha kollu ħeġġa, din id-darba mhux bil-mod. Doris ma qalgħetx għajnejha minn fuqu. Kienet ferħana li Rafel, jew aħjar Rejf kien se joħroġha fl-Anglia ħamra tiegħu.
Fis-sebgħa neqsin kwart u minuta Rafel kien qed jistenna wara l-bieb ta’ Doris. Reġa’ beda jħossu eċċitat u beda jipprova jikkalma lilu nnifsu. Min-naħa l-oħra Doris kienet quddiem il-mera, tara li kienet qiegħda sew, b’kollox f’postu, kollox issettjat u fwieħa li ttamat tidħollu fi mnifsejh u tħollu. Dakinhar iddeċidiet li tilbes dublett. Ħasset li hekk kien jixraq għall-okkażjoni. Ħalliet ħames minuti jgħaddu biex iġġiegħlu jistenna ftit u mbagħad fetħet il-bieb. Hekk kif raha, startja l-karozza u l-ħoss tal-magna kienet bħal donnha aktar irrejżjata mis-soltu. Daħlet fil-karozza u magħha daħlet riħa ta’ fwieħa li ġennet lil Rafel. Kienet tfuħ aktar mill-inċens li kien imdorri jxomm fil-knisja. Doris setgħet tinduna li Rafel kien ippreparat sewwa għall-ħarġa. Liebes aktar tal-lajf mis-soltu, bil-leħja mqaxxra u għajnejh ileqqu. “Għal fejn illejla Dor?” “Fejn trid Rejf ħi, ħudni fejn trid,” wieġbet Doris. Ix-xena ta’ Doris bid-dublett kienet ħawdet lis-sagristan aktar mill-fwieħa li daħlet fi mnifsejh. “Mela tlaqna għall-kafè kif wegħedtek u mbagħad naraw,” qalilha malajr malajr. Idejh reġa’ beda jħosshom jibbiesu. Ħass li Doris b’dak id-dublett kienet qed tipprovokah. Kull xħin kellu jbiddel il-gear kien jagħmel sforz biex ma jħarisx ’l isfel.
Rafel ried ikun differenti mis-soltu. Ried jieħu lil Doris f’kafetterija li żgur qatt ma marret fih. U hekk Doris u Rafel spiċċaw fil-kaffetterija tal-Mater Dei. Doris ħassitha kemxejn stramba u ratha kemxejn aktar stramba li dan is-sagristan kellu jeħodha proprju fil-kafetterija ta’ l-isptar. Iżda kif daħlu ġewwa baqgħet impressjonata. Ix-xeni li kienet rat fuq it-televixin dwar l-isptar, b’dik il-fetħa kbira kollha madum kbir u jleqq, il-gallarijiet ħodor tradizzjonali Maltin li kienu tant għal qalbha, kienu kollha vera. Setgħet tara r-rifless tagħhom fil-madum illustrat u ħadet pjaċir. Nies deħlin u ħerġin, Doris ħassitha bħal ruħ mitlufa. Iżda malajr ġiet f’tagħha hekk kif ħasset id iżżommha minn ġenbha u tmexxiha bil-ħlewwa lejn il-kafetterija li kien hemm fis-sala ta’ l-entratura tal-Mater Dei. Rafel kien gwida u kumpanija tajba.
Il-kumpanija ta’ Rafel u Doris waqfet ħesrem hekk kif raw lil Nina mar-raġel hemm. Nina tgħidx kif kienet iffissat fuq Mater Dei minkejja li Fredu fuq it-televixin ma tantx kien wera entużjażmu minħabba d-dejn. Dejjem għaddejja tgħid fuq l-istate of the art ta’ Mater Dei, u kemm hu sabiħ u kemm hu kbir u kemm hu modern u kemm hu lussuż u li lanqas riħa ta’ sptar m’għandu u li qisu l-ajruport u ma tiqafx. Waqfu ħdejhom u Nina mill-ewwel bdiet tberraq lejn id-dublett ta’ Doris. Qatt ma kienet ratha b’dublett u bdiet tissuspetta ħażin...u bdiet taħseb fid-dekor li tant jisħaqq il-kappillan. Stednithom jingħaqdu magħhom. Rafel ġab skuża u wera li xtaq joqgħod waħdu ma’ Doris. Nina kienet se taħbat iddendel il-geddum u Doris fakkritha li l-għada kienet se tgħaddi s’għandha biex ittiha l-qagħaq ta’ l-għasel li kienet għamlet u ladarba semmitilha l-ikel Nina reġgħet bdiet titbissem u qaltilhom biex imorru fis-sliema u jieħdu gost.
Wara li xorbu l-kafè u filwaqt li qagħdu jitħaddtu dwar l-attivitajiet komunitarji organizzati mill-kappillan, Rafel u Doris ma setgħux jaqilgħu għajnejhom minn fuq xulxin. Rafel jispjegalha kemm hemm qniepen fuq il-kampnar, minn fejn ġabuhom u kemm huma tqal u Doris tirrakkuntalu x’inhuma l-pjanijiet tal-laqgħat għaż-żgħażagħ. Għaddew sagħtejn u Rafel u Doris ħarġu mill-Mater Dei u reġgħu daħlu fil-karozza. “Immorru dawra?” staqsa Rafel. “Iva mela mmorru, nieħu gost indur.” Rafel startja l-Anglia u bi ftit skossi telqu ċlikki ċlikki lejn tas-Sliema. Baqa’ jsuq sakemm qabad it-triq tal-kosta f’Baħar iċ-Ċagħak. Ħin minnhom Rafel xegħel l-indikatur u dar fuq il-lemin lejn biċċa wesgħa li kienet tiġi eżatt ħdejn it-torri ta’ De Redin, faċċata tal-baħar. Il-qiegħa ma kienet lixxa xejn u l-Anglia bdiet tisforza biex tibqa’ dieħla ’l ġewwa. Fid-daqqa u l-ħin ir-rota tax-xellug weħlet ma’ ġebla kbira li kienet fin-nofs u li fid-dlam li kien hemm Rafel ma rahiex. Ħadu skoss qawwi u l-karozza waqfet zoptu. Doris inqatgħet minn ġewwa u minn fommha ħarġet għajta ta’ ħasda. Mhux tant bil-ħabta li ħadu imma bil-fatt li mad-daqqa, is-sit tagħha niżel f’daqqa lura u sabet ruħha wiċċha ’l fuq tħares lejn is-saqaf qadim ta’ l-Anglia.
Taħt qamar kwinta, ħdejn it-torri ta’ De Redin, f’Baħar iċ-Ċagħaq wieħed seta’ jara Anglia ħamra, bil-ħġieġ imtappnin u b’movimenti żgħar u żaqżiq tax-xokabsorbers li kienu jiksru s-satra tal-lejl.
No comments:
Post a Comment